Decyzja o oddłużeniu lub restrukturyzacji spółki jest jednym z kluczowych momentów w jej funkcjonowaniu. Choć zazwyczaj dążymy do uratowania przedsiębiorstwa, istnieją sytuacje, w których kontynuowanie procesu oddłużania staje się nieopłacalne, a wręcz szkodliwe dla właścicieli i wierzycieli.

Oto najważniejsze przesłanki, które wskazują, że proces oddłużania może nie mieć sensu lub powinien zostać przerwany:

1.  Brak realnych perspektyw rynkowych (Upadłość biznesowa)

Podstawą opłacalności restrukturyzacji jest to, że spółka, po oczyszczeniu z długu, będzie w stanie generować zyski w przyszłości.

Trwale malejący rynek: Jeżeli branża, w której działa spółka, trwale zanika (np. ze względu na postęp technologiczny lub zmiany regulacyjne), a firma nie ma realnej możliwości szybkiej adaptacji i zmiany modelu biznesowego, oddłużanie jedynie odsunie w czasie nieuniknioną likwidację.

Nieodwracalna utrata konkurencyjności: Jeśli kluczowe aktywa (know-how, kadra, unikalne maszyny) zostały utracone lub konkurencja wyprzedziła firmę pod względem innowacji, przywrócenie rentowności jest mało prawdopodobne.

2. Niewystarczająca skala długu w stosunku do aktywów

Proces restrukturyzacyjny lub upadłościowy jest kosztowny i czasochłonny.

Niska wartość majątku i wysokie koszty procesu: Jeżeli majątek spółki jest zbyt mały, by pokryć znaczącą część długu, a koszty postępowania (wynagrodzenie doradców, syndyka, koszty sądowe) pochłoną niemal całość aktywów, bardziej efektywna może okazać się szybka upadłość likwidacyjna.

Brak zgody kluczowych wierzycieli: Jeżeli główni wierzyciele są nieugięci i odrzucają proponowany układ restrukturyzacyjny, a sądowy plan naprawczy jest nierealny do wdrożenia, próba oddłużenia nie powiedzie się.

3. Problemy operacyjne głębsze niż zadłużenie

Oddłużanie rozwiązuje problem kapitału, ale nie rozwiązuje problemu zarządzania czy wydajności.

Wadliwy model biznesowy: Jeżeli źródłem problemów nie jest jedynie przejściowy kryzys płynności, ale fundamentalne błędy w strategii cenowej, zarządzaniu kosztami lub strukturze produkcji, samo zredukowanie długu nie uratuje spółki.
Brak chęci lub możliwości zarządu do zmian: Skuteczne oddłużenie wymaga drastycznych zmian, cięć kosztów i często zmian personalnych. Jeśli obecny zarząd nie jest w stanie lub nie chce podjąć tych trudnych decyzji, proces jest skazany na niepowodzenie.

4. Ryzyko odpowiedzialności osobistej członków zarządu

W niektórych jurysdykcjach kontynuowanie działalności w sytuacji beznadziejnej może zwiększyć ryzyko pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności osobistej za długi spółki.

Jeżeli kontynuacja działalności po stwierdzeniu niewypłacalności (lub zagrożenia niewypłacalnością) prowadzi do powiększenia straty wierzycieli, zarząd może zostać narażony na roszczenia. W takim przypadku, szybsze zgłoszenie upadłości może być lepszym wyjściem, chroniącym osoby zarządzające.

Podsumowując: Oddłużenie ma sens tylko wtedy, gdy spółka ma zdrowy rdzeń operacyjny i realny potencjał do powrotu na ścieżkę zysku. Gdy jedynym celem jest przedłużenie agonii, lepiej jest podjąć trudną, ale jednorazową decyzję o upadłości, która pozwoli uwolnić zasoby i kapitał ludzki do nowych, bardziej perspektywicznych przedsięwzięć.